Nấm da là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, phân loại và cách điều trị

Nấm da là một bệnh phổ biến ở các nước có khí hậu nhiệt đới vì các loại nấm rất ưa thích độ ẩm cao. Đa phần nấm da không nguy hiểm nhưng gây ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách điều trị bệnh nấm da qua bài viết dưới đây nhé!

1.Nguyên nhân gây bệnh nấm da

Một số loại nấm gây bệnh thường gặp

• Candida: là loại nấm tồn tại sẵn ở những vùng da ẩm ướt, bí hơi trên người như mông, ngực, bẹn... Phổ biến nhất là nấm candida albicans.[1]
• Malassezia: là tác nhân gây bệnh lang ben thường gặp ở những thanh niên tuổi dậy thì và người có da dầu, đổ mồ hôi nhiều vì đây là môi trường thuận lợi cho nấm malassezia phát triển.
• Dermatophytes: hay còn gọi là nấm sợi, loại nấm này bám vào lớp sừng của da, lông, tóc, móng gây các tình trạng như nấm bàn chân, nấm bẹn, nấm râu.

Các loại nấm thường hay gây bệnh ngoài da nhẩt

Các con đường lây nhiễm nấm

Nấm da thường xuất hiện khi da tiếp xúc trực tiếp với những môi trường nhiễm nấm như:

• Đất mang bào tử nấm hoặc nấm: trong đất chứa rất nhiều bào tử của nấm và nấm. Vì vậy, bạn dễ bị nhiễm nấm hơn khi tiếp xúc với đất mà không mang giày dép hoặc không rửa sạch tay, chân bằng xà phòng sau đó.
• Người nhiễm nấm: hạn chế tiếp xúc với vùng da bị tổn thương của người nhiễm nấm vì tại vị trí tổn thương chứa rất nhiều nấm gây bệnh.
• Động vật nhiễm nấm: có nhiều loại nấm có thể gây bệnh ở cả người và động vật, đặc biệt là thú cưng mà chúng ta thường xuyên đụng chạm như chó, mèo.
• Bề mặt nhiễm nấm: nấm gây bệnh tồn tại rất nhiều trên những bề mặt bẩn, lâu ngày không được vệ sinh trong phòng kín, thiếu ánh sáng và độ ẩm cao.

Trong đất chứa rất nhiều nấm và bào tử của nấm có thể gây bệnh

2.Triệu chứng nhiễm nấm da

Triệu chứng nhiễm nấm da xuất hiện khi nấm phát triển mạnh và gây tổn thương lên bề mặt da với đa dạng kích thước và hình dạng.

Các triệu chứng này thường chỉ khu trú ngay ở vị trí tổn thương trên da, bao gồm: ngứa, đỏ da, sưng tấy, nứt nẻ, rộp nước, đóng vảy, thay đổi màu da và có thể kèm mùi hôi khó chịu.[2]

Các tổn thương ngoài da do nấm có nhiều hình dạng và kích thước

3.Các loại bệnh nấm da

Nhiễm nấm Candida

Khi sức đề kháng giảm, nấm candida phát triển mạnh và gây bệnh ở niêm mạc như nấm lưỡi, nấm âm đạo. Ở da, nấm candida gây tổn thương trên vùng da ẩm ướt, nhiều mồ hôi như dưới nách, nếp lằn sau mông và nếp gấp dưới ngực.

Hắc lào

Bệnh hắc lào là một bệnh nấm da phổ biến và dễ lây nhiễm. Đặc điểm chính của tổn thương da do hắc lào là hình tròn viền đỏ và gồ lên cao so với bề mặt da, màu đỏ của da nhạt dần từ viền vào chính giữa hình tròn. Tổn thương này có thể lan rộng hơn và gây ngứa.

Triệu chứng điển hình của hắc lào là các hình tròn tổn thương gây ngứa

Nấm da đầu

Nấm da đầu có thể được lây qua tiếp xúc với động vật, người nhiễm nấm hoặc qua các dụng cụ như lược, mũ. Nấm da đầu thường gặp ở trẻ em từ 3 đến 14 tuổi với các triệu chứng như ngứa da đầu, rụng tóc, gàu.

Nấm da đầu gây ngứa và rụng tóc nhiều

Jock ngứa (nấm bẹn)

Jock ngứa hay còn gọi là nấm bẹn do thường xuất hiện ở khu vực gần háng và đùi. Độ tuổi thường mắc bệnh này là trẻ vị thành niên, đặc biệt là nam giới.

Triệu chứng chính của jock ngứa là phát ban ngứa đỏ, có thể kèm cảm giác đau, sau đó lan rộng và bong tróc vảy.

Jock ngứa thường xuất hiện ở gần khu vực háng và đùi của nam giới

Bệnh lang ben

Bệnh nấm da lang ben là các mảng da tổn thương hình bầu dục, có màu sáng hoặc tối hơn vùng da bình thường. Vùng tổn thương này có thể gây ngứa, bong vảy và thường xảy ra ở da lưng, ngực, cánh tay và da đầu.

Lang ben có thể là những đốm da có màu sáng hoặc tối hơn da bình thường

Nấm da chân

Vùng da chân như mu bàn chân hay kẽ ngón chân cũng là nơi thường bị nấm tấn công, trong đó thường gặp nhất là bệnh nấm kẽ chân. Bệnh này hay gặp ở những người thường xuyên để chân tiếp xúc với nước và không vệ sinh sạch sẽ.

Triệu chứng tại vùng da bị tổn thương là cảm giác ngứa hoặc nóng rát, châm chích kèm da chuyển thành màu đỏ, đóng vảy rồi bong da ra. Một số trường hợp nặng có thể xuất hiện mụn nước nhỏ, da bị nứt và phồng rộp.

Nấm chân thường mọc ở kẽ các ngón chân

Nấm móng

Nấm móng có thể xảy ra ở cả móng chân và móng tay, nhưng phổ biến hơn ở móng chân. Móng bị nấm thường có các mảng trắng bong tróc ở đầu móng và một số đặc điểm như: móng dày hơn, móng dễ gãy, màu sắc móng thay đổi (chuyển sang màu vàng, nâu, trắng).

Nấm móng thường có các mảng trắng bong tróc ở đầu móng

4.Yếu tố nguy cơ nhiễm nấm da

Bất kỳ yếu tố nào tạo môi trường thuận lợi về nhiệt độ, độ ẩm cho nấm phát triển đều trở thành yếu tố nguy cơ gây bệnh nấm da: sống trong môi trường ấm nóng và ẩm ướt, thường xuyên đổ mồ hôi, không giữ cho da được sạch sẽ và khô ráo, mặc quần áo chật.

Một số thói quen sinh hoạt cũng là yếu tố nguy cơ nhiễm nấm da như: dùng chung đồ dùng cá nhân, tiếp xúc với động vật nhiễm nấm, thường xuyên tiếp xúc da kề da với nhiều người.

Ngoài ra, một số đối tượng có nguy cơ cao bị bệnh nấm da do sức đề kháng cơ thể kém đi, bao gồm: người uống thuốc ức chế miễn dịch, mắc bệnh tiểu đường, phụ nữ mang thai, người bị ung thư đang hóa trị liệu.[3]

Một số đối tượng dễ bị mắc bệnh nấm da

5.Cách chẩn đoán bệnh

Khám lâm sàng

Khám lâm sàng đối với bệnh nấm da chủ yếu dựa vào hai yếu tố chính: hỏi về các yếu tố nguy cơ kể trên và quan sát những tổn thương do nấm trên da để xem xét các đặc điểm về vị trí, hình dạng, màu sắc, bờ tổn thương, bong vảy. Từ đó xác định nguyên nhân gây tổn thương.

Khám lâm sàng chủ yếu hỏi về các yếu tố nguy cơ và quan sát tổn thương trên da

Các xét nghiệm cận lâm sàng

• Soi kính hiển vi với Kali Hydroxide: một mẫu da vùng tổn thương được thu thập và xử lý với dung dịch Kali Hydroxide để ly giải keratin trong da. Qua đó, các thành phần của nấm được lộ ra và dễ dàng nhìn thấy dưới kính hiển vi nhằm xác định bệnh nhân có bị nấm hay không để đưa ra phương hướng điều trị tiếp theo.
• Nuôi cấy: xét nghiệm này thường chỉ được sử dụng khi cần xác định rõ loại nấm gây bệnh. Mẫu da hoặc móng bị bệnh sẽ được đặt vào môi trường nuôi cấy nấm. Nếu có nấm tồn tại trong mẫu, chúng sẽ phát triển và tạo ra các hình dạng quần thể sinh trưởng đặc trưng cho từng loại nấm, giúp xác định chính xác loại nấm gây nhiễm.
• Xét nghiệm máu: trong một số trường hợp, nấm có thể gây ra nhiễm trùng máu (sepsis). Xét nghiệm máu sẽ được thực hiện để xác định vi khuẩn hoặc nấm có tồn tại trong máu, từ đó đánh giá mức độ nhiễm trùng và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Soi kính hiển vi là xét nghiệm thường quy để tìm nấm trong da bị tổn thương

6.Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Nấm da tuy không gây nguy hiểm nhưng có thể phát triển mạnh và tái phát nếu không được điều trị đúng lúc. Bạn nên đi gặp bác sĩ càng sớm càng tốt nếu có các triệu chứng nhiễm nấm da kể trên và không giảm bớt sau khi đã điều trị với thuốc kháng nấm không kê đơn hoặc kèm thêm các dấu hiệu sau đây:

• Tóc rụng từng mảng kèm ngứa và gàu nhiều.
• Vùng da bị nấm và xung quanh sưng tấy, đỏ, đau nhiều và sờ vào cảm thấy nóng.
• Có mủ trắng đục, vàng, xanh ở vùng da tổn thương.
• Sốt cao, mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt.
• Có bệnh kèm là tiểu đường, ung thư đang hóa trị hoặc phụ nữ mang thai, người béo phì.

Hãy gặp bác sĩ ngay khi bạn có các dấu hiệu trên

Nơi khám chữa bệnh nấm da uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Da liễu. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại TP. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Da liễu TP.HCM, bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Da Liễu Trung ương, bệnh viện Da liễu Hà Nội, bệnh viện Bạch Mai.

7.Điều trị nấm da

Phương pháp điều trị không dùng thuốc

Điều trị nấm da quan trọng nhất là sử dụng thuốc điều trị nấm da. Tuy nhiên, việc điều trị không dùng thuốc như giữ gìn vệ sinh sạch sẽ và khô ráo ở vị trí da tổn thương cũng giúp quá trình hồi phục ngắn đi nhiều hơn, đặc biệt là ở những vùng ẩm ướt như bẹn, quanh bộ phận sinh dục, nách.

Luôn giữ sạch sẽ và khô thoáng vùng da bị nấm

Thuốc điều trị nấm da

Thuốc điều trị nấm phổ biến nhất thường dùng là thuốc kháng nấm. Tùy thuộc và loại nấm gây bệnh mà bác sĩ sẽ chọn ra loại thuốc kháng nấm phù hợp nhất để tiêu diệt nấm hiệu quả.

Thuốc kháng nấm có ở nhiều dạng bao gồm kem bôi, viên uống, thuốc bột, thuốc xịt để có thể sử dụng tiện lợi cho nhiều vùng cơ thể và từng lứa tuổi.

Chú ý, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc kháng nấm kê đơn nào.

Thuốc Griseofulvin Mekophar trị nấm da, nấm đầu khi không đáp ứng với điều trị tại chỗ

8.Cách phòng ngừa nấm da

• Giữ vùng da khô ráo và sạch sẽ: hạn chế tiếp xúc với môi trường ẩm ướt và giữ vùng da dễ bị nhiễm nấm luôn khô ráo, sạch sẽ. Sau khi tắm hoặc làm việc khiến đổ nhiều mồ hôi, hãy sử dụng khăn sạch để lau khô.
• Tránh sử dụng chung các vật dụng cá nhân: không nên sử dụng chung các vật dụng cá nhân như khăn tắm, bàn chải đánh răng, giày dép để giảm nguy cơ lây nhiễm nấm từ người khác.
• Sử dụng giày và tất thoáng khí: chọn giày dép thoáng khí và không quá chật để giảm thiểu điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và nấm phát triển. Đặc biệt, tránh sử dụng giày hoặc tất ẩm ướt trong thời gian dài.
• Thay đổi tất và vớ thường xuyên: sử dụng các tất, vớ sạch và thay đổi thường xuyên để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm nấm từ chân tay.
• Tránh tiếp xúc với nơi có nhiễm nấm: nếu có thể, tránh tiếp xúc với nơi có thể chứa nhiều nấm gây bệnh, chẳng hạn như bồn tắm công cộng, đất bùn, đồ vật lâu ngày không sử dụng ở nơi ẩm thấp.
• Tăng cường hệ miễn dịch: duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống đủ dưỡng chất, tập thể dục và giảm stress giúp tăng cường hệ miễn dịch, từ đó giảm nguy cơ nhiễm nấm.
• Chăm sóc móng tay và móng chân: giữ cho móng tay và móng chân sạch sẽ, cắt ngắn và không cắt quá sâu để giảm nguy cơ nấm móng. Nếu có thể, sử dụng bàn chải mềm để giữ cho da và móng chân sạch sẽ.

Chăm sóc móng tay và móng chân sạch sẽ để ngăn ngừa vi nấm phát triển

Nấm da là bệnh phổ biến ở nước ta và có thể gây bệnh ở tất cả vị trí trên da và làm cho người bệnh cảm giác khó chịu tại vùng da bị tổn thương. Bạn hoàn toàn có thể phòng ngừa nấm da bằng cách giữ vệ sinh da sạch sẽ, khô ráo và thoáng khí để không tạo môi trường thuận lợi cho nấm phát triển!